5 oktober 2024

Sterrenkundigen ontdekken een ‘kosmische ring van vuur’ in het vroege heelal

Een artistieke impressie van het ringstelsel R5519. Credit: James Josephides, Swinburne Astronomy Productions

Sterrenkundigen hebben een vreemd uitziend sterrenstelsel ontdekt in het vroege heelal, 10,8 miljard lichtjaar van ons vandaan. Het gaat om een sterrenstelsel dat eruit ziet als een gloeiende ring, met een donker groot gat in het midden. Niet voor niets dat ze spreken van een ‘kosmische ring van vuur’. Het stelsel heet R5519 en het is bestudeerd door sterrenkundigen van het ARC Centre of Excellence for All Sky Astrophysics in 3 Dimensions (ASTRO 3-D) in Australië. Het gat in het midden van R5519 is enorm groot, zo’n twee miljard keer zo groot als de afstand aarde-zon (150 miljoen km), da’s zo’n 18.000 lichtjaar. Het ringstelsel heeft ongeveer dezelfde massa als het Melkwegstelsel. De ring zelf van het stelsel heeft een enorme sterproductie, die wel vijftig keer hoger is dan wat de Melkweg aan sterren produceert. En dat zorgt er voor dat die ring ook daadwerkelijk een soort ring van vuur is.

Credit: Tiantian Yuan/Hubble Space Telescope

R5519 is bestudeerd met de telescoop van het WM Keck Observatorium in Hawaï en met de Hubble ruimtetelescoop (foto hierboven te zien) en de sterrenkundigen denken dat de ring het gevolg is van een botsing die een sterrenstelsel had met een ander stelsel. Daarom spreken ze ook wel van een “collisional ring galaxy”. Er zijn meer ringstelsels ontdekt, zoals Zw II 28 (zie afbeelding hieronder), maar die vinden we allemaal in het nabije heelal.

Credit: ESA/NASA

Ringstelsels kunnen ontstaan door interne processen, maar in het geval van R5519 is er sprake van een externe oorzaak, een botsing met een ander stelsel. Wil zo’n ring kunnen ontstaan na een ‘botsing’ van twee sterrenstelsels dan moet één ervan – het ‘slachtoffer’ van de botsing, die als een soort van schietschijf fungeerde – wel een dunne schijf bevatten van sterren en gas. Recent kwamen ook andere voorbeelden aan het licht van sterrenstelsels in het vroege heelal die al schijfachtige structuren en zelfs spiraalarmen hadden – zie o.a. deze en deze Astroblogs. De waarnemingen aan R5519 wijzen dus weer op vroege vorming van sterrenstelsels in het vroege heelal. Hier het vakartikel over de waarnemingen, verschenen in Nature. Bron: Phys.org.

Share

Comments

  1. Olaf van Kooten zegt

    Er bestond geen Wikipedia-artikel over dit sterrenstelsel, dus ik heb er maar eentje gemaakt 😉

    https://en.wikipedia.org/wiki/II_Zwicky_28

Speak Your Mind

*