12 december 2024

Hoogfrekwente trillingen gemeten in de uitbarsting van magnetar GRB2001415

Impressie van de uitbarsting van GRB2001415. Credit: RUVID.

Een internationaal team van sterrenkundigen onder leiding van Alberto J. Castro-Tirado (Universiteit van Valencia in Spanje) is erin geslaagd om in een gigantische uitbarsting van een magnetar trillingen te registreren. En dat mag best een huzarenkunstje worden genoemd, want de uitbarsting die op 15 april 2020 plaatsvond duurde nog geen tiende van een seconde. Dat mag kort klinken, maar in die 1/10e seconde slaagde magnetar GRB2001415 erin om net zoveel energie uit te spuwen als de zon in 100.000 jaar (!) aan energie uitstraalt. In rustige, normale toestand kunnen magnetars – zeer snel roterende neutronensterren van pakweg een zonsmassa gepropt in een bolletje van 20 km doorsnede metg een enorm sterk magnetisch veld – al 100.000 keer zo lichtsterk zijn als de zon, maar bij die onregelmatige uitbarstingen produceren ze nog veel meer energie. Er zijn ongeveer 30 magnetars bekend en sterrenkundigen proberen er achter te komen wat die uitbarstingen precies veroorzaakt. Bij de explosie van GRB2001415 wisten de sterrenkundigen met behulp van de Atmosphere Space Interactions Monitor (ASIM), een instrument aan boord van het International Space Station (ISS), trillingen van hoge frekwentie te registreren.

Het ASIM instrument bij het ISS. Credit: ASIM consortium for ESA

GRB2001415 vond niet plaats in ons eigen Melkwegstelsel, maar in een ander stelsel, NGC 253 om precies te zijn, 13 miljoen lichtjaar hier vandaan. Men denkt dat bij de uitbarsting een zogeheten magnetische reconnectie plaatsvond, waarbij Alfvén golven met elkaar reageerden en hun energie geabsorbeerd werd door de korst van de magnetar. GRB2001415 is een magnetisch monster, eentje met een magnetisch veld van pakweg 10^15 Gauss. De trillingen die ASIM wist te meten hadden een freqentie tussen 2.132?en 4.250?hertz. Eigenlijk is ASIM bedoeld om atmosferische activiteit van de aarde zelf te registreren, maar zo nu en dan tuurt ‘ie ook de ruimte in en als je dan geluk hebt vangt hij net een uitbarsting van een magnetar op. Hier het vakartikel over de waarnemingen aan de magnetar, verschenen in Nature. Bron: Phys.org.

Share

Speak Your Mind

*