Een foto met daarop de nagloed van GRB221009A. Credit: International Gemini Observatory/NOIRLab/NSF/AURA/B. O’Connor (UMD/GWU) & J. Rastinejad & W Fong (Northwestern Univ)
Op 9 oktober 2022, nu precies een week geleden, werd met drie röntgen- en gammasatellieten in de ruimte een gammaflitser ontdekt, een zeer kortdurende stoot van gammastraling afkomstig uit het verre heelal. Op 14 oktober 2022, heel juist gezien, slechts twee dagen geleden, werd de nagloed van de gammaflitser onderzocht met de Gemini South Telescope in Chili en dat heeft ‘aan het licht gebracht’ dat GRB221009A, zoals de gammaflitser wordt genoemd, de grootste explosie in het heelal was die ooit is waargenomen, de meest energierijke ‘gamma-ray burst (GRB)’ die ze sinds eind jaren zestig hebben gezien. De explosie speelde zich af in het noordelijke sterrenbeeld Pijl (Sagitta) en het licht van de explosie deed er 2,4 miljard jaar over om de aarde te bereiken. Men denkt dat een zware ster als supernova explodeerde en z’n kern toen implodeerde tot zwart gat, hetgeen de gammaflitser en de nagloed veroorzaakte.
Animatie van de gammaflits gezien door de Fermi satelliet. Credit: Credit: Nasa/Doe/Fermi Lat
De waarnemingen laten zien dat niet alleen de nagloed van GRB221009A heel lang duurde in vergelijking met andere GRB’s, maar dat hij ook in alle golflengtes van het spectrum het meest energierijk was. Sterrenkundigen spreken dan ook van de ‘BOAT’, de ‘Brightest of all Times’. Er zijn al duizenden gammaflitsers waargenomen, maar geen enkele was zo energierijk als GRB221009A. Hij veroorzaakte zelfs verstoringen in de ionosfeer van de aarde, de laag in de atmosfeer waar lang radiogolfverkeer gebruik van maakt. Hieronder zie je een grafiek waarin die verstoring te zien is, waargenomen met de Kiel Longwave Monitor in Duitsland.
Credit: Doug Welch at McMaster University
Ook werden met een Chinees observatorium fotonen van GRB221009A waargenomen die een energie hadden van maar liefst 18 TeV (Tera elektronvolt), een hoogte waarvan men zich afvraagt of die met onze huidige kennis van de natuurwetten een reis van 2,4 miljard jaar wel gemaakt kunnen hebben.
GRB221009A #Afterglow #Lasttweet pic.twitter.com/DIB9B64AM5
— Iris Rohmann (@Iris_Rohmann) October 15, 2022
Voor de hardcore liefhebbers van data: hier een rijtje ’telegrammen’ die afgelopen week verschenen zijn over GRB221009A:
15677MAXI/GSC refined analysis of the bright X-ray afterglow of GRB 221009A/Swift J1913.1+1946
15671GRB221009A/Swift J1913.1+1946: RATAN-600 measurements
15669Swift J1913.1+1946/GRB 221009A: detection of a 250-TeV photon-like air shower by Carpet-2
15668BVRI photometry of the GRB 220019A afterglow
15665GRB 221009A: NuSTAR Detection
15664GRB 221009A: NICER follow-up observations
15663GRB221009A: INTEGRAL detection of Hard X-ray emission up to 38 hours after trigger
15662GRB 221009A/Swift J1913.1+1946: AGILE-GRID detection
15661Swift/XRT discovery of multiple dust-scattering X-ray rings around GRB 221009A
15660Insight-HXMT observation of GRB221009A/Swift J1913.1+1946
15656GRB 221009A: Fermi-LAT refined analysis
15655GRB221009A/Swift J1913.1+1946: ATA follow-up observations
15653AMI-LA observations of the candidate gamma-ray burst GRB221009A/Swift J1913.1+1946
15651MAXI/GSC detection of the new X-ray transient Swift J1913.1+1946
15650Swift J1913.1+1946 a new bright hard X-ray and optical transient
Bron: NOIRLab.
Er is nog meer informatie uit de vervolgmetingen beschikbaar, hoor ik in de video van Anton Petrov https://www.youtube.com/watch?v=uZtHLmkGy6w