De Hyaden, met linksboven de bekende rode ster Aldebaran. Credit: NASA, ESA, and STScI
De Hyaden is de welbekende cluster van sterren in het sterrenbeeld Stier (Taurus), die we al met het blote oog kunnen zien, vlakbij de heldere ster Aldebaran (α Tau). De cluster staat slechts 153 lichtjaar van ons vandaan en bestaat uit honderden sterren, die via de zwaartekracht aan elkaar verbonden zijn. Alle sterren zijn pakweg 625 miljoen jaar oud, hebben dezelfde chemische samenstelling en bewegen dezelfde kant uit met dezelfde snelheid. Opmerkelijk is echter dat er weinig witte dwergsterren voorkomen in de Hyaden: in de kern zijn er maar acht te vinden. En roept dan gelijk de vraga op hoe dat kan? Recent is een zeer zware witte dwerg ontdekt die uit de Hyaden lijkt te zijn geworpen en die gravitationeel ervan ontsnapt is. David Miller (University of British Columbia) en zijn team hebben hem ontdekt en wel door gebrui te maken van de gegevens van de Europese Gaia satelliet, waarvan we deze week nog een tussen-release hebben zien passeren.
Zo’n 97% van alle sterren in de Melkweg beëindigt zijn leven als witte dwerg, een compacte staat waarbij pakweg een zonsmassa gepropt zit in een volume zo groot als de aarde. Gemiddeld zijn witte dwergen 0,6 zonsmassa zwaar. Er is een categorie ultra-zware witte dwergen en die zijn pakweg 1,1 zonsmassa zwaar. Maar het door Miller en z’n team ontdekte exemplaar is maar liefst 1,317 zonsmassa zwaar. En dat zit maar net onder de 1,44 zonsmassa, de Limiet van Chandrasekhar. Als een witte dwerg boven die limiet komt (door massatoevoer door een compagnon bijvoorbeeld) dan zal ‘ie exploderen als type Ia supernova. Met die 1,317 zonsmassa is dit de zwaarste losse witte dwerg die de sterrenkundigen kennen. Men denkt wel dat de witte dwerg (WD1 geheten in het vakartikerl, oftewel Gaia EDR3 560883558756079616), toen hij nog deel uitmaakte van de Hyaden, een compagnon had. Die compagnon heeft hem gevoed met materie, waardoor hij zo extreem zwaar kon worden én door een bepaalde gebeurtenis is ‘ie vervolgens weggeslingerd uit de Hyaden. De kans dat de witte dwerg ooit deel uit maakte van de Hyaden wordt geschat op 97,8%, aldus Miller.
Voor meer informatie kan je terecht in het vakartikel van David R. Miller et al, An Extremely Massive White Dwarf Escaped From the Hyades Star Cluster, arXiv (2023).
Bron: Phys.org.
Kan een supernova op 150 lichtjaar afstand een effect hebben op onze planeet?
Lees het boek van “The day of the Triffids” van John Wyndham Dick, alleen de troglodieten overleven die klap….
Bewaar een stekje voor mij 😀
Ben je zeker? In “The Day of the Triffids” komt bij mijn weten geen supernova voor, laat staan troglodieten als enige overlevenden. Verwar je niet met een ander boek, bv. Fred & George Hoyle’s “The Inferno”?
Ik heb het boek nog ergens liggen, er staat me bij dat de gehele wereldbevolking een kleurrijk verblindend schouwspel had bewonderd aan het firmament en daarna de volgende dag blind wakker werd en de mensheid vervolgens door hun mobiele tuinplantjes naar verloop van tijd werd verorberd… Maar er was 1 klein dorpje…Ik ga het boek ff weer opsporen, want de film kan afwijken.
Dat “kleurrijk verblindend schouwspel” klopt, maar het was (zogezegd) een meteorenregen. Het hoofdpersonage vermoedt echter dat het ging om een geheim satellietwapen van de VS of de Sovjet-Unie, dat onbedoeld werd geactiveerd. Slecht voor de ogen, en enkel de gelukkigen die toevallig het spektakel hadden moeten missen, bleef blindheid bespaard. Er bestaan adaptaties van het boek die licht of zwaar afwijken (bv. een zonnevlam i.p.v. een meteorenzwerm), maar bij mijn weten komt er nooit een supernova aan te pas. Geen idee of de suggestie van een geheim satellietwapen als echte oorzaak daarin behouden is gebleven, maar zo niet, zou dat een serieuze verminking zijn van het oorspronkelijke verhaal. Nu ja, dat gebeurt meer, zie de vreselijke Spielbergversie van “The War of the Worlds” (met Tom Cruise). jammer genoeg heeft het brede publiek dat valt voor zulke miskleunen zelden het origineel gelezen …
Ik ken beide boeken niet, maar ik lijk te begrijpen dat in dat geval de vooruitzichten niet gunstig zijn,
Ik kwam dit tegen Dick, misschien valt het mee, men gokt het effect toch wel op meer dan 100 lichtjaar.
https://www.nasa.gov/image-article/new-stellar-danger-to-planets-identified-by-nasas-chandra/
Dat kan zeker. Wat het effect is hangt van het type supernova af.
Er zijn aanwijzingen dat een supernova op 163 ly afstand een uitstervingsgolf aan het eind van het plioceen heeft veroorzaakt (de marine megafauna extinction). Hoewel het voor dat specifieke geval nog niet met zekerheid vastgesteld is, zijn er zeker effecten te verwachten van een supernova op die afstand.