Boekrecensie ‘Elon Musk’ een biografie van Walter Isaacson

Inmiddels dacht ik dat ik alles al wist over het leven en werk van Elon Musk, zakentycoon pur sang en ruimtevaart en techpionier. ‘I know him more than the man knows about himself’ maar Walter Isaacson’s biografie ‘Elon Musk’ werpt het geïnteresseerde publiek nog eens ruim 800 pagina’s toe, waarin zeer veel nieuwe informatie over de persoon, het gezin, de bedrijven en de levenshouding van Elon Musk aangereikt wordt. Dat is een knappe prestatie van Isaacson, en de boeken gaan inderdaad als warme broodjes over de toonbank sinds de uitgave in september j.l., ondanks de forse prijs. Zelf heb ik het eboek aangeschaft, dit is voordeliger en scheelt ook in opbergruimte.

Indeling, stijl
De Amerikaan Walter Isaacson (1952-) is een door de wol geverfde biograaf, en journalist (bij o.a. Time). In zijn lange loopbaan heeft hij o.a. boeken geschreven over Steve Jobs, Albert Einstein en Leonardo da Vinci. Het boek ‘Elon Musk’ is zijn meest recente werk, telt 850 pagina’s en is ingedeeld in 95 beknopte hoofdstukjes waardoor het goed ‘behapbaar’ is zeg maar. De indeling is verder klassiek van opbouw en ontwikkelt zich chronologisch. Het boek trapt af met een ‘horror’ incident van de piepjonge Elon op school (dezelfde passage is ook beschreven in Ashley Vance’s boek over Musk uit 2015), en introduceert direct de ultramacho cultuur uit Zuid-Afrika, waar fysiek geweld, en bij Elon zowel op school als thuis, onderdeel van is. Na de intro verhaalt het boek verder met een uitgebreide stamboombeschrijving, te beginnen met Elon’s grootouders, de families Haldeman en Musk, en zijn eigen familie, zijn moeder Maye, vader Errol, broer Kimbal en zus Tosca. Het brengt een uitgebreide inkijk in Elon’s jonge jaren. Dan volgt Musk’s migratie naar Canada en de VS, reeds op 17-jarige leeftijd. In Noord-Amerika studeert hij electrotechniek en volgt vakken informatica. Dan gaat Isaacson in op zijn omgang met leeftijdgenoten, zijn naaste vrienden, en vervolgt met hoe Elon en zijn broer Kimbal de bedrijven Zip2 en Paypal opstartten. Qua stijl is het in mijn ogen inderdaad een klassieke biografie en lijkt het boek in dat opzicht zeer op het boek van James Hansen’s ‘First Man’ over het leven en werk van Neil A. Armstrong. Sommige delen zijn ietwat ‘saai’ meen ik, hoe bijvoorbeeld Tesla opgestart werd, geleidt werd/wordt heeft minder mijn interesse, maar dit is persoonlijk. Wat het boek juist heel levendig maakt zijn de citaten uit talloze interviews met de familie, zijn gezinsleden en zijn naaste vrienden en collega’s, en natuurlijk met Elon Musk zelf. Deze citaten zijn de pareltjes uit het boek.

Ik zal verder geen spoilers geven, het is de aardigheid om zelf de nieuwe informatie in de vorm van de vele interviews, en veel historisch onderzoek als ‘nieuw’ tot je te nemen. Maar om meer ‘meta’ te gaan, uit het begin van het boek, de beschrijving van de stamboom van Elon Musk komt een ding klip en klaar naar voren en dat is de pioniers- en avonturiersgeest van de families Musk en Haldeman. Het avonturieren zit de families in het bloed, en alleen dit al maakt het lezen zelden saai. (Alhoewel de stijl van Ashley Vance het geheel wel veel levendiger beschrijft dan Isaacson, zijn zinnen, zijn taalgebruik is creatiever en dynamischer). Het is die combinatie van avonturiersgeest en tevens de slechte verhouding met z’n vader (imo lijkt deze man, al dan niet ten gevolge van een trauma, een soort gespleten persoonlijkheid te hebben), die Elon het besluit doet nemen te emigreren, eerst naar Canada en vervolgens naar de VS. Elon, is dan reeds een verwoed programmeur, alleslezer, en videogamer, en, besluit na zijn studie electrotechniek dat ‘het internet de toekomst is’ en start Zip2 met zijn broer Kimbal. Het klassieke tech-nerdverhaal van een krappe behuizing, pizza eten, weinig slaap, en alsmaar programmeren werpt zijn vruchten af. Elon en zn broer bouwen het bedrijf goed uit, en kunnen het met een flinke winst verkopen. Vervolgens start hij Paypal, hij wil het traditionele bankesysteem opschudden, en ook dit is bij velen inderdaad al bekend, er volgt weer een flinke winst bij de verkoop van Paypal, en Musk tast dan voorzichtg het ruimtevaartgebeuren af, waar hij geld in wil gaan investeren. Tja ‘de ‘rest is history’ zou ik zeggen..

Omslagpunt
Het omslagpunt in mijn ogen in de carrière van Musk, en ook inderdaad in Vance’s boek besproken als een omslagpunt in het levenswerk van Elon Musk, is als uiteindelijk de vierde poging om een Falcon 1 te lanceren, SpaceX’ eerste raket, en geheel gefinancierd uit eigen middelen, deze poging eindelijk lukt, (vanaf een eiland in de Pacific), en Musk een mega-order van NASA ontvangt en hiermee eindelijk ‘echt’ een concrete toekomst ziet voor SpaceX^*. Het is dan 2008. Alle narigheid en diepe ellende over zijn mislukte avontuur om in Rusland tweedehands Dnepr raketten te kopen, zijn scheiding met Justine Musk-Wilson, zijn eerste vrouw, en, persoonlijk het tragische dieptepunt in zijn leven, het overlijden aan wiegendood van zijn eerste zoontje, ten spijt, verkrijgt Musk weer meer moed om door te gaan op zijn pad met SpaceX en zijn uiteindelijk doel om de commerciële ruimtevaart een zodanig boost tegeven dat zijn visie, van de mens een multiplanetaire soort te maken, verwezenlijkt kan worden. Zie o.a. in deze Astrblog meer over Starship en Musk’s plannen voor Mars.. Uiteraard geeft Isaacson’s boek ook een uitgebreide beschrijving, van het opstarten van The Boring Company, Neuralink, Tesla, Starlink, SpaceX’ Starship^**, en van de overname van Musk van Twitter, nu X^***.

Persoonlijkheid
De inmiddels 52-jarige Elon Musk wordt, niet heel verrassend voor diegene die het een en ander over Elon Musk gelezen hebben, als een soort ‘Renaissance man’ neergezet, hij heeft voor veel gebieden belangstelling die de mensheid vooruit kunnen helpen in zijn ogen. “Doing things for the benefit of man, because the other way makes no sense’ en de quote “Where Mark Zuckerberg wants to help your baby photos, Musk wants to …well… save the human race from self-imposed or accidental annihilation,” vind ik de meest treffende quotes in Vance’s boek in dat opzicht. Zijn gedrevenheid, zijn energie, zijn belangstelling, en zijn kennis over electronica en computers maken dat hij veel klaar kan spelen op dat gebied. En, ook zeker bij velen bekend, is dat hij niet de makkelijkste is in de omgang, sommigen beschrijven hem als een soort ‘contactgestoorde’ persoonlijkheid, andere lopen met hem weg vanwege zijn nononsense aanpak. Zijn heftige, soms beledigende uitvallen zijn bekend en bij sommigen berucht. Met name hijzelf en zijn naaste familie, wijten dat inderdaad deels aan de harde hand van zijn vader Errol, en die seènes zijn inderdaad wel ronduit schokkend. Af en toe lijkt Musk deze ingehouden woede en confusie over die verstoorde relatie te moeten ventileren op zijn omgeving.

Conclusie
Isaacsons ‘Elon Musk’ is hoe cliché het ook klinkt, een must-read, en geeft een schat aan nieuwe informatie over het leven, de persoonlijkheid en het werk van Elon Musk. Dit komt grotendeels door de talloze interviews met gezinsleden, zijn (ex)vrouwen, familie, vrienden en collega’s. Hierbij toch nog een tweetal typerende quotes over Musk, de eerste afkomstig van zijn broer Kimbal, die stelt op pagina 45 i.v.m. het fysieke geweld dat ze ondervonden toen ze opgroeiden; “We probeerden niet aan het geweld te ontsnappen, maar probeerden een manier te vinden om het te overleven. die ervaring heeft ons geleerd niet bang te zijn, maar ook geen risicovolle dingen te doen.” En verder op de pagina:  “Elon vindt het van fundamenteel belang dat zijn beslissingen nooit door angst worden gedicteerd.” Elon Musk, Walter Isaacson, 2023, Het Spectrum