12 december 2024

Fermi brengt kosmische straling Cygnus X in beeld

OB-associaties in Cygnus X. Credit: NASA/IPAC/MSX

Op heldere zomerse nachten is in het noordelijke sterrenbeeld Zwaan (Cygnus) de Melkweg te zien, als een oplichtende band aan de hemel. In dat deel van de Melkweg – vlakbij de heldere ster gamma Cygni – bevindt zich een gigantische hoeveelheid gas, te midden van honderden zeer zware en jonge sterren, 4500 lichtjaren van ons verwijderd. Dat gebied heet Cygnus X, niet te verwarren met de dubbelster Cygnus X-1, waarvan één component een zwart gat is. Cygnus X zal je op die zomerse nacht echter niet zien, want het enige wat we er in zichtbaar licht van zien is een donkere band, van verhullend stof. Er zijn andere golflengtes voor nodig om meer te weten te komen over Cygnus X, zoals radiostraling, waarmee het gebied in de jaren vijftig werd ontdekt. Pas hebben ze ook gammastraling afkomstig van Cygnus X gemeten, gedaan met de Large Area Telescope (LAT)  aan boord van NASA-satelliet Fermi. De gammastraling wordt veroorzaakt als kosmische straling in Cygnus X tegen het gas botst en er zeer energierijke fotonen worden geproduceerd. Die kosmische straling op haar beurt – bijna altijd protonen die bijna met de lichtsnelheid reizen – ontstaat weer door de expanderende schillen en krachtige magnetische velden van supernovae. Cygnus X is een broeinest van stervorming, hetgeen zichtbaar is in de vorm van de aanwezige OB-associaties. Dat zijn groepen van zeer massieve O- en B-sterren [1]Kijk hier even wat dat ook weer precies inhoudt. die verwant zijn aan elkaar. Eén van die associaties is Cygnus OB2, een gigantische mix van waterstofgas en piperdepiep jonge en zeer zware sterren, bij elkaar nog geen vijf miljoen jaar oud. Men heeft 65 O-sterren gevonden in Cygnus OB2 en 500 B-sterren. Een deel van de sterren is er al niet meer, want die zijn onder het Pepsi-motto live fast, die young reeds uit elkaar geknald als supernovae. Meer over Cygnus X, inclusief de door Fermi gedetecteerde gammastraling, in de volgende video:

Wil je de foto bovenaan met die twee OB-associaties en de stercluster NGC 6910, dan moet je deze versie ervan even downloaden. Bron: NASA.

Voetnoten

Voetnoten
1 Kijk hier even wat dat ook weer precies inhoudt.
Share

Speak Your Mind

*