14 december 2024

Sterrenkundigen kijken in het oog van een stellaire orkaan

Credit: European Southern Observatory

Terwijl hij in verband met de corona in lockdown zat heeft de Australische student Yinuo Han (Universiteit van Sidney) samen met Peter Tuthill een model opgesteld voor een zeer zeldzaam verschijnsel, de Wolf-Rayet ster Apep, genoemd naar de Egyptische god van de chaos. Pakweg één op de honderd miljoen sterren is zo’n Wolf-Rayet ster (kortweg WR-ster), een zeer zware, heldere ster, die in z’n korte levensduur z’n elementen verbrand en die hard op weg is z’n buitenlagen als supernova weg te blazen en z’n kern te imploderen tot neutronenster of zwart gat. Nóg zeldzamer zijn WR-sterren die deel uitmaken van een binair systeem, die nog een compagnon hebben, óók een WR-ster. Apep is zo’n WR-ster ín een binair systeem, een dubbele WR-ster 8000 lichtjaar van de aarde staand (da’s gelukkig ver weg). Apep heeft een sterke sterrenwind, waarin hij enorme hoeveelheden koolstof de ruimte in blaast. Door z’n gravitationele interactie met de andere ster ontstaat zo een prachtig patroon om de sterren,l dat doet denken aan een orkaan, een stellaire orkaan. Op de foto hierboven zie je Apep met z’n begeleidende ster, als oog van deze stellaire orkaan.

Apep in het sterrenbeeld Norma. Credit: ESO, IAU and Sky & Telescope

Wat Han en z’n mentor Tuthill deden was die stellaire orkaan beschrijven en verklaren. Het blijkt dat de stofstroom van koolfstof die Apep uitspuugt vier keer langzamer gaat dan de sterrenwind van de WR-ster. Het lijkt erop dat Apep hard op weg is om als gammaflitser te eindigen, iets dat voor het Melkwegstelsel een unicum zou zijn als die gedetecteerd zou worden.

De twee WR-sterren van Apep zijn zo’n 10 tot 15 keer zo zwaar als de zon, pakweg 100.000 keer zo helder. De oppervlaktetemperatuur van de zon is 5.500 graden, die van de twee sterren van Apep ongeveer 25.000 graden. De sterren draaien in 125 jaar om hun gemeenschappelijk zwaartepunt. De sterrenwind van Apep is enorm sterk: de snelheid van de winden is 12 miljoen km/uur, zo’n 1% van de lichtsnelheid. Het koolstof wat wordt uitgespuugd gaat daarentegen een stuk langzamer: een kwart van de snelheid van de sterrenwind. Dat heeft vermoedelijk te maken met de snelle rotatie van de WR-sterren, waarbij het koolstof weggeblazen wordt door langzamere winden bij de evenaar van de sterren. Hier het vakartikel van Han et al, verschenen in de Monthly Notices of the Royal Astronomical Society. Bron: Universiteit van Sidney.

Share

Speak Your Mind

*