Credit: Buddy_Nath/Pixabay.
Zo’n 12.800 jaar geleden drong een fragment van een komeet de aardse atmosfeer binnen en dat fragment explodeerde korte tijd later in de atmosfeer. Die explosie veranderde het landschap bij de prehistorische nederzetting Abu Hureyra en het noodzaakte de jagers-verzamelaars daar om over te gaan op een andere bestaanswijze om te overleven: landbouw. Dát is de theorie die James Kennett (UC Santa Barbara) en zijn collega’s aanhangen en die ze in vier wetenschappelijke artikelen hebben uiteengezet (onderaan de blog te vinden). Het onderzoek wat ze hebben gedaan in Syrië past binnen het kader van de zogeheten ‘Younger Dryas Impact Hypothesis, een theorie die stelt dat bijna 13000 jaar geleden de aarde plotseling sterk afkoelde en dat die afkoeling het gevolg was van een botsing van de aarde met een object vanuit de ruimte.
Impressie van een rieten hut in het Jonge Dryas tijdperk. Credit: University of California – Santa Barbara
Het onderzoek werd gedaan bij Abu Hureyra, de Syrische nederzetting die beroemd is onder archeologen vanwege zijn bewijs van de vroegst bekende overgang van foerageren naar landbouw. Er is bewijs gevonden dat de dorpelingen er begonnen gerst, tarwe en peulvruchten te verbouwen. In de sedimentslagen bij Abu Hureyra kon men zien dat er een verschil was in hetgeen verbouwd werd tijdens de warmere, vochtiger periode en de daarop volgende koudere, drogere periode, de periode die ook wel het Jonge Dryas wordt genoemd (12.700 – 11.560 jaar terug). In de warme periode at men wilde peulvruchten en wilde granen, en kleine maar aanzienlijke hoeveelheden wilde vruchten en bessen. In de koudere periode verdwenen de fruit en bessen verdwenen en verschoof het dieet naar granen en linzen, en ging men ook experimenteren met vroege teeltmethoden. Pakweg 1000 jaar later verbouwde men overal in de ‘Vruchtbare sikkel‘ tarwe, gepelde gerst, rogge, erwten, linzen, bitterwikke, kikkererwten en vlas. Ook ging men vee houden en dieren domesticeren.
Fragmenten van smeltglas in botten. Credit: University of California – Santa Barbara
Maar waar is dan de connectie met die komeet? Welnu, Kennett en zij team vonden in de lagen met een ouderdom van 12.800 jaar aanwijzingen van grootscheepse branden, zoals een koolstofrijke zwarte laag. In die laag zijn platina, nanodiamanten en kleine metalen bolletjes aangetroffen, die allemaal ontstaan moeten zijn bij extreem hoge temperaturen. Men denkt daarom dat er toen een ‘airburst‘ moet hebben plaatsgevonden, letterlijk vertaald een luchtstoot, en dat die airburst veroorzaakt werd door een fragment van een komeet die in de atmosfeer van de aarde moet zijn geëxplodeerd. De luchtstoot zorgde door de druk dat bomen en strohutten omverf werden geblazen en dat alles bedekt werd door smeltglas (zie de afbeelding hierboven). De airburst had niet alleen gevolgen in Syrië, want op vele plekken op aarde zijn in even oude lagen de overblijfselen ervan gevonden, tot in Noord- en Zuid-Amerika en Europa toe. Het gevolg was dat grote dieren, zoals de mammoet, de sabeltandtijger en de Amerikaanse kameel uitstierven en dat de Noordamerikaanse Cloviscultuur verdween.
Credit: University of California – Santa Barbara
Van de airburst van de komeet is geen inslagkrater bekend, maar die hoeft er volgens de onderzoekers ook helemaal niet te zijn. Bij Abu Hureyura is ook geschokte kwarts gevonden en dat is een duidelijke aanwijzing dat er invloed moet zijn geweest van een kosmische inslag (zie de afbeelding hierboven). Om precies te kijken hoe een airburst kan zorgen voor het ontstaan van geschokt kwarts keken de onderzoekers naar enkele ‘menselijke’ airburst, naar kernexplosies in de atmosfeer in 1945 boven New Mexico en in 1949 en 1953 boven Kazachstan. Ook toen werden door die kernexplosies schokgolven vanuit de lucht naar de aarde gestuurd. Tussen de plekken bij de kernexplosies en Abu Hureyra bleek overeenstemming te zijn: bij beiden trof men met glas gevulde schokbreuken aan, een indicatie voor temperaturen hoger dan 2000 graden Celsius, boven het smeltpunt van kwarts. Het ging bij de airburst 12.800 jaar geleden weliswaar om een explosie met een lage druk, maar die bedroeg nog altijd zo’n 3 giga-Pascal, da’s gelijk aan de druk als je vijf 737 luchtvaarttoestellen neerzet op één kleine munt.
Vakartikelen
- Andrew M.T. Moore, James P. Kennett and Malcolm A. LeCompte et al. Abu Hureyra, Syria, Part 1: Shock-fractured quartz grains support 12,800-year-old cosmic airburst at the Younger Dryas onset. Airbursts and Cratering Impacts (2023) DOI: 10.14293/ACI.2023.0003
- Andrew M.T. Moore, James P. Kennett and William M. Napier et al. Abu Hureyra, Syria, Part 2: Additional evidence supporting the catastrophic destruction of this prehistoric village by a cosmic airburst ~12,800 years ago. Airbursts and Cratering Impacts (2023) DOI: 10.14293/ACI.2023.0002
- Andrew M.T. Moore, James P. Kennett and William M. Napier et al. Abu Hureyra, Syria, Part 3: Comet airbursts triggered major climate change 12,800 years ago that initiated the transition to agriculture. Airbursts and Cratering Impacts. (2023) DOI: 10.14293/ACI.2023.0004
- Robert E. Hermes, Hans-Rudolf Wenk and James P. Kennett et al. Microstructures in shocked quartz: linking nuclear airbursts and meteorite impacts. Airbursts and Cratering Impacts (2023) DOI: 10.14293/ACI.2023.0001
Bron: UC Santa Barbara.
Speak Your Mind