Het hemelkaartje toont de sterrenhemel in zuidoostelijke richting op 15 december om 0.45 uur, wanneer de meeste Geminiden te zien zijn. De (groene) balk onderin is de horizon. De (gele) cirkel geeft het punt aan de hemel aan waar de meteoren vandaan lijken te komen; de sporen stellen meteoren voor (schematisch). De blauwe lijntjes tonen de sterrenbeelden; de naam is in ieder sterrenbeeld vermeld. Links is de (steel)pan in de Grote Beer te herkennen, rechts het wintersterrenbeeld Orion. (c) Marc van der Sluys/hemel.waarnemen.com.
In de nacht van donderdag 14 op vrijdag 15 december vindt het maximum plaats van de meteorenzwerm de Geminiden. Dit is de tweede grootste jaarlijkse meteorenzwerm aan de sterrenhemel. Volgens Marc van der Sluys, docent sterrenkunde aan de Universiteit Utrecht en maker van hemel.waarnemen.com, zijn de astronomische omstandigheden dit jaar gunstig en zijn er in de nacht van donderdag op vrijdag bij helder weer en op een donkere plek met het blote oog tot circa 65 ‘vallende sterren’ per uur te zien.
De kaart van Nederland toont de verwachtte aantallen meteoren per uur, tijdens het maximum op 15 december om 0.45 uur, bij heldere hemel. De kleur geeft voor iedere plaats aan hoeveel meteoren vanuit die locatie te verwachten zijn. Vanuit lichte gebieden op de kaart, bijvoorbeeld in en rond steden, zijn minder ‘vallende sterren’ te zien dan vanuit donkere gebieden, door de lichtvervuiling. Het aantal meteoren per uur behorende bij iedere kleur kan worden afgelezen in de legenda. Bron data lichtvervuiling: RIVM. (c) Marc van der Sluys/hemel.waarnemen.com.
De Geminiden zijn vernoemd naar het sterrenbeeld Tweelingen (Gemini), waar de meteoren vandaan lijken te komen. Dit sterrenbeeld staat bij ons in december ’s avonds boven de oostelijke en ’s ochtends boven de westelijke horizon. De meteorenzwerm bestaat uit achtergelaten puin van de planetoïde (en mogelijk uitgedoofde komeet) Phaethon. Doordat de aarde in haar baan om de zon door de puinwolk beweegt, zien wij deze meteorenzwerm ieder jaar rond dezelfde datum. De Geminiden kenmerken zich door hun grote aantallen, hun helderheid, hun gelige kleur en de korte sporen die ze nalaten.
De grafiek toont aantallen meteoren per uur voor een donkere locatie in de nacht van het maximum. De aantallen Geminiden zijn in rood, die van de overige meteoren (andere zwermen en sporadische meteoren) in blauw. Anders dan gebruikelijk pieken de Geminiden dit jaar aan het begin van de nacht. (c) Marc van der Sluys/hemel.waarnemen.com.
Zandkorrel
Vallende sterren zijn lichtflitsen die af en toe aan de sterrenhemel verschijnen. “De flitsen hebben echter niets met sterren te maken,” zegt Van der Sluys. Ze worden veroorzaakt door ruimtepuin, vaak niet groter dan een zandkorrel, dat circa 100 kilometer boven ons hoofd in de aardatmosfeer terecht komt. Door de hoge snelheden van het ruimtepuin wordt de lucht vóór zo’n gruisdeeltje gecomprimeerd, verhit en aan het gloeien gebracht, wat wij zien als een flitsje. De snelheden van de Geminiden zijn met circa 125.000 km/uur gemiddeld.
De foto is een opname van een zeer heldere meteoor tijdens de meteorenzwerm Leoniden in november 2009. (c) Ed Sweeney, Santa Cruz, USA (gebruiker Navicore op Wikipedia). Bron: https://en.wikipedia.org/wiki/File:Leonid_Meteor.jpg
Vroeg in de nacht
De piek van de Geminiden is met minder dan 24 uur vrij kort, waardoor het maximum regelmatig ongunstig valt. Dit jaar is die piek om 17.30 uur. Dit is niet ideaal, en zorgt ervoor dat het beste moment om de meteoren waar te nemen al rond 1.00 uur ’s nachts valt. Dat is vroeger dan gebruikelijk, maar wel fijn voor mensen die niet de hele nacht willen opblijven. Doordat de Maan voor slechts 5% is verlicht en onder de horizon staat zijn de omstandigheden dit jaar redelijk gunstig.
Volgens hemel.waarnemen.com neemt het aantal meteoren gedurende de nacht toe van circa 30-40 per uur rond 21.00 uur; (kijk naar het oosten) tot 55-75 per uur rond 1.00 uur (in het zuidoosten). Een nacht eerder kunnen rond 5.00 uur circa 40-55 meteoren worden waargenomen.
De piek is dit jaar minder hoog dan de extreme piek van 2021, maar hoger dan die van 2022 en 2024. Ook in 2025 en 2026 valt de zwerm volgens Van der Sluys weer gunstig.
Heldere hemel, warme kleding.
Om de meteoren waar te nemen is geen speciale apparatuur nodig. Het blote oog, een heldere hemel en warme kleding volstaan. Door een donkere plaats op te zoeken kunnen ook de zwakkere meteoren worden waargenomen; op minder donkere locaties is mogelijk minder dan de helft van de meteoren zichtbaar.
Bron: Astronomie.nl.
Speak Your Mind