Supernova Encore in de cirkels. Credit: NASA, ESA, CSA, STScI, Justin Pierel (STScI) and Andrew Newman (Carnegie Institution for Science).
November dit jaar nam de Webb ruimtetelescoop MACS J0138.0-2155 waar, een enorm cluster van sterrenstelsels. Door de massa van al die sterrenstelsels bij elkaar – pakweg een biljard zonsmassa in totaal – wordt de ruimte om het cluster heen verbogen en dat zorgt er voor dat het licht van het sterrenstelsel MRG-M0138, dat precies áchter de cluster ligt gezien vanaf de aarde, verbogen én versterkt wordt. Het licht van MRG-M0138 is daardoor als diverse oranjegekleurde lichtbogen rondom cluster MACS J0138 te zien. Wat de afstanden betreft: MACS J0138 staat vier miljard lichtjaar van ons vandaan, MRG-M0138 tien miljard lichtjaar. En nu komt het: met de Hubble ruimtetelescoop werd in 2016 een supernova in MRG-M0138 gezien, een type Ia supernova die op maar liefst drie plekken in zo’n boog te zien was en die vanwege het Hubble programma REsolved QUIEscent Magnified Galaxies (REQUIEM) supernova Requiem werd genoemd. En zoals gezegd werd de cluster vorige maand door Webb bekeken en wat zag Webb: wéér een supernova in MRG-M0138! Nee, het was niet SN Requiem die Webb zag, het was een andere supernova, die op een andere plek in MRG-M0138 verscheen, de tweede supernova in één sterrenstelsel binnen zeven jaar. De supernova wordt Encore genoemd.
Links SN Requiem, recht SN Encore. Hubble image credit: NASA, ESA, STScI, Steve A. Rodney (University of South Carolina) and Gabriel Brammer (Cosmic Dawn Center/Niels Bohr Institute/University of Copenhagen); JWST image credit: NASA, ESA, CSA, STScI, Justin Pierel (STScI) and Andrew Newman (Carnegie Institution for Science).
We zien beide supernovae dankzij de werking van de cluster als zwaartekrachtlens. Zoals je in de afbeelding hieronder ziet zorgt zo’n cluster er voor dat het licht van het erachter liggende sterrenstelsel verschillende paden volgt en het licht van het ene pad eerder bij de aarde arriveert dan het licht van een ander pad. Dat komt doordat de massaverdeling van het cluster niet gelijk verdeeld is. Dat heeft tot gevolg dat het licht van de beide supernovae in 2016 (SN Requiem) en 2023 (SN Encore) voor het eerst werd gezien, maar dat het licht dat andere paden volgt nóg moet arriveren! Van SN Requiem hebben ze bijvoorbeeld berekend dat de supernova ergens rond 2035 opnieuw kan oplichten.
Zo werkt een zwaartekrachtlens. Credit: NASA and ESA
De ontdekking van SN Encore werd gedaan in het kader van het zogeheten Webb Director’s Discretionary Time program 6549. Ze hadden ‘m niet verwacht (wat vaker is met supernovae) en daarom spreken ze van een ‘serendipitously’ ontdekking. Ook van deze supernova denken ze dat die rond 2035 weer te zien kan zijn. Sterrenkundigen zijn bezig om met gelensde supernovae de Hubble constante H0 beter te meten en daarmee de expamnsiesnelheid van het heelal. Daarom is het belangrijk dat ze de herverschijning van beide supernovae rond 2035 scherp in de gaten houden. Bron: NASA/Webb.
Speak Your Mind