NASA’s Goddard Space Flight Center
In 1965 werd de kosmische microgolfachtergrond (Engelse afkorting: CMB) ontdekt, de straling van 2,7K die van alle kanten op ons af komt en die een overblijfsel is van de hete straling van na de oerknal, waarmee 13,8 miljard jaar geleden het heelal ontstond. Ten opzichte van die straling vliegt het zonnestelsel met een snelheid van 370 km/s in de richting van het sterrenbeeld Leeuw en dat zorgt er voor dat in die richting de CMB 0,12% warmer is en precies in de tegenovergestelde richting 0,12% kouder. Dat wordt de CMB dipool genoemd en je ziet ‘m hieronder. Om de temperatuurvariaties in de CMB, veroorzaakt door verschillen in massa’s van de verschillende gebieden in het vroege heelal, te kunnen zien wordt deze dipool er uit gefilterd.
Credit: Planck mission/ESA.
De vraag is of die dipool veroorzaakt door het reizen van het zonnestelsel door de Melkweg ook meetbaar is in andere golflengten, dus anders dan in de CMB, welke in het microgolfgebied van het spectrum is. Eén van die golflengten is die van gammastraling, de meest energierijke straling die er is. Om de vraag te beantwoorden heeft een team van sterrenkundigen onder leiding van Alexander Kashlinsky (University of Maryland en NASA’s Goddard Space Flight Center in Greenbelt) de gegevens geanalyseerd die in 13 jaar tijd waren verzameld door de Fermi satelliet. Het gaat om straling met een energie boven de 3 GeV (drie miljard eV), véél hoger dan visuele straling, dat 2 tot 3 eV aan energie heeft. Alle bekende galactische en extragalactische bronnen werden uit de gegevens weggefilterd en wat er dan zou overblijven zou dan een gamma-dipool moeten zijn. En inderdaad, de dipool verscheen. Het bleek alleen dat de piek in de gammastraling op een andere plek aan de hemel staat dan de CMB dipool, meer aan de zuidelijke hemel en met een sterkte die tien keer groter was dan men had voorspeld.
Credit: Kashlinsky et al. 2024 and the Pierre Auger Collaboration.
De piek blijkt wèl samen te vallen met een piek die eerder is waargenomen door het Pierre Auger observatorium in Argentinië, dat zeer energierijke kosmische straling bestudeerd, de zogeheten UHECR’s (ultrahigh-energy cosmic rays). Zowel Fermi als Pierre Auger laten zien dat er in het gebied van de piek zo’n 7% meer aan gammastraling arriveert dan vanuit andere delen van de hemel en precies aan de andere kant van de hemel zo’n 7% minder. Wat die verhoging van de gammastraling veroorzaakt is nog niet bekend.
NASA’s Fermi detects surprise gamma-ray feature beyond our galaxy https://t.co/IR0KIgZ1XO @EurekAlert
Probing the Dipole of the Diffuse Gamma-Ray Background https://t.co/3UqPqy1eDd via @AAS_Publishing pic.twitter.com/rVQ38NJgS2
— Nirmata (@En_formare) January 12, 2024
Dus de richtingscoëfficiënt van alle dipolen van alle waarneembare sterrenstelsels wijzen naar de plek waar eens de big bang ontstond, aangenomen dat de bijkomstige expansie een constante is, of heb ik het weer mis….. 😀