13 december 2024

Astrofysici ontdekken bijzondere sterrenstroom ‘Theia 456’, al zijn sterren zijn tegelijk geboren

In onze Melkweg bewegen zich zo een 8000 recent ontdekte sterrenstromen (Eng. ‘stellar streams’) die allen ‘Theia’ genaamd zijn. Een sterren- of stellaire stroom is een verzameling van sterren die een zeldzaam lineair patroon volgen. Ze bewegen in een baan om een sterrenstelsel dat ooit een bolvormig cluster of dwergstelsel was, en dat nu uit elkaar is gescheurd en zich langs zijn baan uitgestrekt heeft door getijdenkrachten. Van de 8000 bekende sterrenstromen is Theia 456 een bijzondere, een team van astrofysici heeft recent meerdere datasets afkomstig van de Gaia ruimtetelescoop gecombineerd en ontdekt dat alle 468 sterren van Theia 456 tegelijk geboren zijn en tevens in dezelfde richting door de hemel bewegen. Astrofysicus Jeff Andrews van de Northwestern University te Washington stelt; “De meeste sterclusters worden samen geformeerd. Wat echter zo bijzonder is aan Theia 456 is dat het zo lang, 570 lichtjaar, en zo uitgestrekt is. Er zijn maar weinig sterrenstromen zo dichtbij, zo jong en zo wijdverspreid.”

Artistieke impressie van een generieke stellaire stroom in de Melkweg Credits; NASA/JPL-Caltech/R. Hurt/SSC & Caltech

Andrews presenteerde zijn onderzoek tijdens een virtuele persconferentie van de 237ste vergadering van de American Astronomical Society (AAS). Zijn lezing getiteld ‘Theia 456: A New Stellar Association in the Galactic Disk’ vond plaats in het kader van de sessie over de ‘Moderne Melkweg’. Astronomen weten inmiddels dat sterren zich vormen in groepen, de meest bekende clusters zijn bolvormig. Het is pas recent dat men andere vormen sterhopen tegenkomt, maar men denkt dat ook stellaire stromen  ooit dicht opeen gepakte sterclusters waren. Deze zouden langzamerhand uit elkaar getrokken zijn door getijdenkrachten. Andrews stelt dat men ze pas recent aan het ontdekken is, we weten dat ze er zijn, nu ontdekken we ook de meer verborgen stromen. Theia 456 strekt zich uit over zo’n 570 lichtjaar en is een van die meer verborgen stromen. Omdat het zich in het galactische vlak van de Melkweg bevindt, gaat het gemakkelijk verloren in de achtergrond van de Melkweg met 400 miljard sterren. De meeste sterrenstromen worden elders in het universum aangetroffen – door telescopen die van de Melkweg af zijn gericht.

Andrews vergelijkt het vinden van een stellaire stroom met het zoeken naar een naald in een hooiberg. Andrews: “Het identificeren en onderzoeken van deze structuren is een uitdaging voor data science. Algoritmen voor KI kamden enorme datasets van stellaire gegevens uit om deze structuren te vinden. Vervolgens ontwikkelde Andrews algoritmen om die gegevens te vergelijken met reeds bestaande catalogi van gedocumenteerde ijzer-abundanties van sterren. Andrews en zijn team ontdekten dat de 468 sterren in Theia 456 vergelijkbare ijzer-abundanties hadden, wat betekent dat – 100 miljoen jaar geleden – de sterren waarschijnlijk samen gevormd. Om verder bewijs aan deze bevinding toe te voegen, onderzocht het team een dataset met lichtcurven, die vastlegt hoe de helderheid van sterren in de loop van de tijd verandert. Co-onderzoeker Marcel Agüeros, van de Pontifica Universidad Catolica zei hierover: “Dit kan worden gebruikt om te meten hoe snel de sterren draaien. Sterren met dezelfde leeftijd zouden een duidelijk patroon in hun spinsnelheden moeten vertonen.En dit kan worden gebruikt om te meten hoe snel de sterren draaien,” M.b.v. data van NASA’s Transiting Exoplanet Survey Satellite (TESS) en van de Zwicky Transient Facility – die beide lichtcurves produceerden voor sterren in Theia 456 – konden Andrews en zijn collega’s vaststellen dat de sterren in de stroom een gemeenschappelijke leeftijd hebben. Het team ontdekte ook dat de sterren samen in dezelfde richting bewegen. Bron; Northwestern University / EarthSky
Share

Speak Your Mind

*