Credit: NASA
Morgen is het donderdag 29 februari 2024, schrikkeldag. Die dag hebben we niet voor niets – zie de uitleg hieronder. De schrikkeldag werd voor het eerst voorgesteld in het decreet van Canopus van 6 maart 237 v.Chr. om de loop van de Egyptische kalender nauwkeuriger met de seizoenen aan te laten sluiten (er zijn echter geen aanwijzingen dat het werd toegepast). Het werd eerst in de juliaanse kalender toegepast als een extra dag die na 23 februari werd ingevoegd, waardoor de maand februari eens in de vier jaar 29 dagen duurde. Julius Ceasar voerde ‘m in 46 voor Christus in op advies van de sterrenkundige Sosigenes van Alexandrië. Toch was hiermee de Juliaanse kalender nog steeds niet sluitend met de werkelijke astronomische lengte van een jaar en liep het kalenderjaar na verloop van tijd achter op het zonnejaar. In 1582 kregen we de Gregoriaanse kalender, ingevoerd door Paus Gregorius XIII en die hebben we nu nog steeds – de afwijking daarvan is slechts één dag per 3200 jaar. En oh ja, over pakweg vier miljoen jaar is de snelheid van de aarde zodanig afgenomen (gemiddeld 14 microseconde per jaar) dat we helemaal geen schrikkeldag meer nodig hebben.
Credit: Qimono/Pixabay
Waarom hebben we eigenlijk schrikkeldagen?
Uitgangspunt van het gebruik van de schrikkeldag is het zogenaamde tropische jaar (van Grieks: tropein, wenden of keren), de gemiddelde tijd tussen twee passages van de Zon door het lentepunt. Dat tropische jaar duurt om precies te zijn 365,242347 dagen of 365 dagen 5 uur 49 minuten 1,114 seconde. De niet-schrikkeljaren tellen op de kalender 365 dagen, dus ieder jaar is de kalender bijna zes uren korter dan de aarde over één omwenteling om de zon doet. De vierjarige schrikkeldag is er dus om de kalender weer gelijk te trekken met het tropische jaar. Maar ja, 0,242347 dag of 5 uur 49 minuten en 1,114 seconde is niet hetzelfde als 6 uren, dus de schrikkeldag corrigeert niet alles. De schrikkeldag is eigenlijk iets te lang, want hierdoor loopt de kalender weer 45 minuten vóór op het tropische jaar. Als je iedere vier jaar een schrikkeldag hebt, dan zal die 45 minuten in een periode van 400 jaren oplopen tot drie dagen. In principe zou je dit op kunnen lossen door elke 128 jaar (dus elk 32ste schrikkeljaar) geen schrikkeljaar in te voeren, iets wat ze in Iran ook doen.
Wij gebruiken in het Westen zoals gezegd de zogenaamde Gregoriaanse kalender en die lost de overcompensatie op door eeuwjaren uit te zonderen van schrikkeljaren. Maar ook weer niet alle eeuwjaren: eeuwjaren die deelbaar zijn door 400 (zoals 2000) worden als schrikkeljaar behouden, eeuwjaren die niet deelbaar zijn door 400 (zoals 1700, 1800, 1900) niet. Helemaal 100% is de correctie daarmee nog steeds niet – zucht – want je blijft met kleine verschillen zitten, die in de loop van de vele eeuwen uitgroeien tot grotere waarden. Volgens berekeningen zou de eerstvolgende ‘extra’ correctie moeten plaatsvinden in het jaar 4905. In dat jaar zal er een extra schrikkeldag zijn. Dus twee jaar achter elkaar 29 februari. Een daarop volgende correctie zal moeten plaatsvinden in het jaar 8228. Op zich is dat jaar al een schrikkeljaar met 29 februari. Door deze extra correctie zal er dat jaar dan ook een 30e februari zijn. Ja ja mensen, je zou maar geboren worden op 30 februari 8228, dan word je in jaren niet oud.
Bron: Wikipedia
Sommige mensen krijgen door deze complexiteit ter compensatie hiervoor een 13e maand uitbetaald 🙂 . Maar waarom is december, per definitie de 10e maand nu de 12e maand geworden, hadden ze die niet 2 maanden op kunnen schuiven? Hetzelfde geldt voor september oktober en november, resp. 7e, 8e, en 9e maand. We zijn dus ergens dankzij de Romeinen 2 maanden uit fase gelopen met de benaming en we doen er blijkbaar geen enkele moeite voor om deze fout te corrigeren.
December was bij de Romeinen de 10de maand, omdat hun jaar begon in maart en eindigde in februari. Oorspronkelijk bestond hun jaar ook uit 10 maanden, maar dat werd aangepast naar 12 door twee maanden toe te voegen: Ianuarius en Februarius. Het is ridicuul om, gewoon op basis van etymologie, te pretenderen dat de Romeinen juist zaten en wij fout. Hun jaar kwam niet netjes overeen met de tijd die, op wat dingen na de komma na, de Aarde doet over één omloop om de Zon, het onze wel. Dat wij (de) namen van hen hebben overgenomen is totaal irrelevant. Zo gaat het namelijk in taal. Je doet alsof “de ware aard van de dingen etc.” – wat etymologisch wel de oorspronkelijke betekenis was van ‘etymologie’: ‘etymos’ (het werkelijk ware) + ‘logos’ (woord) – in (de vorm van) de woorden zelf zit. Compleet onhoudbaar. Etymologie is geen astronomie of tijdmeting of iets van die aard. Het is die tak van de taalwetenschap die zich bezighoudt met de afkomst of oorsprong van onze woorden. Er is hier dan ook helemaal niets om te corrigeren. Wat de Romeinen deden of hadden is hun zaak, in geen enkel opzicht beter dan wat wij doen of hebben, en dat wij hier en daar hun woorden hebben ontleend (en vaak ook aan onze taal aangepast) is irrelevant: wij spreken geen Latijn, maar Nederlands. Bij ons is december de 12de maand, ongeacht waar dat woord vandaan komt en waar het de 10de maand was, omdat het jaar er twee maanden later begon. Je kunt natuurlijk altijd een voorstel doen aan die instantie die de normen of naamgeving regelt: laten we Nieuwjaar voortaan op 1 maart vieren, dan is december weer lekker de 10de maand en ben jij verlost van je (o zo irritante) “fout”.
Tjonge jonge, je moet docent worden HC, fijn dat je dat allemaal voor ons met google hebt opgezocht! Ik begrijp alleen die overdreven agressieve toonzetting van je niet zo in je reactie. 1 maart nieuw jaar, daar ga ik voor, vlak na de Chinezen i.p.v. midden in die gure klotewinter van ons.
Ik had geen enkel probleem met je reactie van (12u13) tot die laatste zin: “…en we doen er blijkbaar geen enkele moeite voor om deze fout te corrigeren.” Toe maar. O ja, nog dit: het was Julius Caesar, die het jaarbegin van 1 maart naar 1 januari opschoof. Dat december toen al de 12de maand van het jaar werd, heeft de Romeinen niet belet om de eerste twee maanden niet te tellen en december gewoon de 10de te laten. Leuk toch, wat je op google kunt vinden. Kan het je aanbevelen.
En passant, dat agressieve? Sorry, maar dat heb je grotendeels aan jezelf te danken.
Heren Heren , waar is de knipoog…. 🙂
Jullie zijn al jaren bevlogen reactionisten en wijze mannen mbt ons
heerlijke universum en daarvoor bij waar niemand nog is geweest…
ik lees de stukjes al vele jaren graag en reageer af en toe
en hou ervan als er gerelativeerd kan worden én als
men De Humor toe laat !!!
Het/Ons leven op dit planeetje is soms serieus genoeg ,