3 december 2024

Rode dwergsterren zijn niet vriendelijk voor leven

Impressie van een uitstoot van sterrenwind door een rode dwerg. Credit: Casey Reed/NASA.

De meeste van de ruim 4300 exoplaneten die ontdekt zijn draaien om rode dwergsterren, sterren van spectraalklasse M. Dat is niet zo gek, want dit type sterren vormt naar schatting 75% van alle sterren in het Melkwegstelsel. Zo’n 7,5% zijn gele dwergsterren van spectraaltype G, zoals onze zon. Rode dwergsterren zijn kleiner en koeler dan gele dwergsterren, dus willen planeten daar leefbaar zijn dan zullen ze dichterbij de ster moeten staan. Maar zijn rode dwergen ook ‘vriendelijk’ voor leven, bieden ze een omgeving die leven mogelijk maakt te ontstaan en evolueren? Van jonge rode dwergen was al langer bekend dat die niet levensvriendelijk zijn, door hun grillige karakter, waarbij ze sterke uitbarstingen van röntgen- en UV-straling kunnen meemaken, desastreus voor leven op een nabije exoplaneet. Maar rode dwergen kunnen héél oud worden, die kunnen in hun tempo van kernverbranding biljarden jaren oud worden – ter vergelijking: de zon is nu vijf miljard jaar oud en zal naar schatting zo’n tien miljard jaar oud worden.

De leefbare zone van drie spectraalklassen van sterren. Het sterretje geeft de sneeuwgrens aan, waar de temperatuur zodanig is dat water er bevriest. Credit: NASA.

Zouden rode dwergen op latere leeftijd het niet rustiger aan gaan doen, zodat leven op planeten daar, met een sterke magnetosfeer om z’n atmosfeer te beschermen, zich niet in zo’n rustiger fase zou kunnen ontwikkelen? Dat was het idee, maar dat lijkt toch niet aan de orde te zijn. Een team van sterrenkundigen heeft de bekende Ster van Barnard bestudeerd, een rode dwerg op slechts 6 lichtjaar afstand, die tussen de 10 en 12 miljard jaar oud is. Gezien de ouderdom zou je denken dat deze rode dwerg z’n jonge, grillige en actieve jaren achter de rug heeft. Maar Barnard’s ster blijkt nog steeds erg actief te zijn. Een kwart van de tijd vertoond ‘ie uitbarstingen van röntgen- en UV-straling. De activiteit is sterk genoeg om planeten die zich in de leefbare zone van de rode dwergster bevinden, dat is de zone waar de temperatuur hoog genoeg is om daar vloeibaar water te kunnen hebben, snel van hun atmosfeer te ontdoen. Op grond hiervan concluderen de onderzoekers dat ook rode dwergen in de latere fasen van hun leven niet vriendelijk zijn voor leven.

Artistieke impressie van Proxima b, bij de rode dwerg Proxima Centauri. Credit: ESO / M. Kornmesser.

De bekendste rode dwerg is overigens Proxima Centauri, na de zon de meest nabije ster tot de aarde. Daar draait in ieder geval één exoplaneet omheen (Proxima Centauri b, kortweg Proxima b), maar mogelijk draait er nog een tweede planeet omheen (yep, Proxima Centauri c of Proxima c). Weinig kans dus dat we daar leven zullen aantreffen. Hier het vakartikel over het onderzoek aan de ster van Barnard. Bron: Koberlein.

Share

Comments

  1. [quote]
    Maar rode dwergen kunnen héél oud worden, die kunnen in hun tempo van kernverbranding biljarden jaren oud worden

    Een team van sterrenkundigen heeft de bekende Ster van Barnard bestudeerd, een rode dwerg op slechts 6 lichtjaar afstand, die tussen de 10 en 12 miljard jaar oud is. Gezien de ouderdom zou je denken dat deze rode dwerg z’n jonge, grillige en actieve jaren achter de rug heeft.
    [/quote]
    Nee, ik zou op een mogelijke leeftijd van een biljoen jaar of langer niet willen aannemen dat een rode dwerg van 10-12 miljard jaar oud, of jong?, dan al zijn wilde stralingsjaren achter de rug zou moeten hebben. De huidige rode dwergsterren zijn nog te jong om daar dan iets over te kunnen zeggen op basis van waarnemingen. Misschien moeten we nog even 100 miljard jaar of langer wachten. 🙂 (of correcte simulaties kunnen maken)

Speak Your Mind

*