26 april 2024

Astronomen ontdekken met de XMM-Newton een zwart gat tijdens het ‘omdraaien van de accretieschijf-tafel’

Astronomen van de Universiteit van Michigan hebben met behulp van ESA's röntgentelescoop XMM-Newton een zwart gat ontdekt tijdens het zogenoemde ‘omdraaien van de accretieschijf-tafel’, of, met andere woorden, het gas in de accretieschijf wordt dan met zulke hoge snelheden in alle richtingen … [Lees meer...]

Ultra-lichtsterke röntgenbronnen kunnen qua straling de Eddington Limiet overschrijden

Ze worden Ultra-luminous X-ray sources (ULX's) genoemd, zeg maar ultra-lichtsterke röntgenbronnen. Zoals hun naam al zegt stralen ze röntgenstraling uit en niet zo'n beetje ook. Het zijn zwarte gaten of neutronensterren, waar een stellaire compagnon vlakbij staat en als er dan vanaf die compagnon … [Lees meer...]

NASA’s NuSTAR doet verhelderende ontdekkingen met ‘hinderlijk’ strooilicht

NASA's NuSTAR (Nuclear Spectroscopic Telescope Array) röntgenruimtetelescoop doet al tien jaar waarnemingen, kijkend naar botsende sterren en zwarte gaten. Met zijn tien meter lange mast vol instrumenten tuurt de NuSTAR naar die objecten. Daarbij hebben de sterrenkundigen te maken gehad met … [Lees meer...]

NASA’s NuSTAR ontdekt licht met de hoogste energie die ooit van Jupiter is gedetecteerd

De grote gasreus Jupiter wordt al sinds de jaren zeventig van de vorige eeuw in allerlei golflengtegebieden nauw bestudeerd, maar met NASA's NuSTAR röntgensatelliet is nu röntgenstraling ontdekt afkomstig van Jupiter die het meest energierijk is die ooit is gemeten. Ook bij de andere planeten in ons … [Lees meer...]

Of we sterke röntgenbronnen zien op aarde hangt er vanaf hoe we er tegenaan kijken

Er is een categorie van sterke röntgenbronnen in het heelal die 'ultraluminous X-ray sources' worden genoemd, afgekort de ULX'en - wij spreken van ultralumineuze röntgenbronnen. Een object behoort pas tot deze categorie als 'ie in röntgenstraling minstens een miljoen keer zoveel energie uitstraalt … [Lees meer...]

Stervend superzwaar zwart gat verraadt zich door 3000 lichtjaar lange lichtecho

In het centrum van vrijwel alle sterrenstelsels bevinden zich superzware zwarte gaten, die miljoenen tot wel miljarden keer zo zwaar als de zon kunnen zijn. Sommige van die molochen van zwarte gat zijn zeer actief, doordat ze gevoed door de toevoer van materie via hun accretieschijf energierijke … [Lees meer...]

Ook röntgentelescopen wijzen op een neutronenster in het restant van SN1987A

Op 23 februari 1987 zagen sterrenkundigen een supernova in de Grote Magelhaense Wolk verschijnen, een begeleidend dwergstelsel van de Melkweg, 163.000 lichtjaar van ons vandaan. SN 1987A was een type II supernova, een zware ster (Sanduleak -69 202, een blauwe superreus) die z’n buitenlagen wegblies … [Lees meer...]

NuSTAR signaleert ultra heldere röntgenstraal in Vuurwerkstelsel NGC 6946

NGC 6946, beter bekend als het Vuurwerk sterrenstelsel, heeft zijn naam zeker recentelijk waargemaakt. In een reeks waarnemingen werd een extreem heldere gloed van röntgenstralen gezien die binnen enkele weken verscheen en verdween. In een nieuwe studie speculeren NASA-wetenschappers over wat het … [Lees meer...]

NASA’s NuSTAR laat zien dat superster Eta Carinae een bron van kosmische straling is

De aarde wordt continu bestookt met zeer energierijke deeltjes vanuit het heelal, de zogeheten kosmische straling. Die straling, die energieën van meer dan een miljard eV kan hebben, werd al meer dan honderd jaar geleden ontdekt, toen vanuit zeer hoog vliegende luchtballonnen, maar de bron van die … [Lees meer...]

Ultrasnelle winden van gas rondom superzwaar zwart gat vertonen snelle veranderingen

Gebruikmakend van ESA’s XMM-Newton en NASA’s NuStar röntgen-ruimtetelescopen hebben sterrenkundigen waargenomen dat de ultrasnelle winden van gas rondom het superzware zwarte gat, gelegen in de kern van het actieve sterrenstelsel IRAS 13224–3809, snelle veranderingen vertonen. Dergelijke winden … [Lees meer...]