19 mei 2024

De kip-ei vraag van zwarte gaten en sterrenstelsels

Wat was er eerder, de allesverslindende superzware zwarte gaten die materie opslokken of de enorme sterrenstelsels waarin ze zich bevinden? Uit recente ESO-waarnemingen van een 'dakloos' zwart gat is een geheel nieuw scenario naar voren gekomen: zwarte gaten 'bouwen' wellicht hun eigen … [Lees meer...]

Galactische botsingen simuleren met Galaxy Zoo

De welbekende Galaxy Zoo heeft er weer een nieuw onderwerp bij, waar het grote publiek mee aan de slag kan gaan. In de 'gewone' Galaxy Zoo (versie 1 en 2) gaat het om de classificatie van sterrenstelsels, in The Hunt for Supernovae gaat het om het detecteren van supernovae en de nieuwste loot aan de … [Lees meer...]

En toen gingen we een hapje eten…

Onlangs was ik met een groep Galaxy Zooïsten bij Astron/JIVE in Beilen (Drenthe), alwaar ene Paul Boven ons liet zien hoe de stokoude radiotelescoop van Dwingeloo ((Ruim een jaar geleden was deze radiotelescoop één van de kandidaten in het monumentenprogramma Restauratie van de AVRO. Helaas … [Lees meer...]

Het Melkwegstelsel in je achtertuin

Wat dacht je ervan als je een model van het Melkwegstelsel in je tuin zou hebben, gemaakt van planten, struiken, stenen, ornamenten en fonteinen, die de spiraalarmen, de centrale verdikking en het superzware zwarte gat in de kern weergeven? Jon Lomberg, artiest van beroep, heeft zo'n tuin gemaakt op … [Lees meer...]

Fossiele cluster in centrum Melkweg gevonden

In het centrum van de Melkweg hebben sterrenkundigen een bolvormige sterrenhoop ontdekt, die wel eens een overblijfsel zou kunnen zijn van één van de dwergstelsels die als bouwstenen hebben gediend bij de vorming van de  Melkweg lang geleden. De cluster - 18.000 lichtjaar verderop in het … [Lees meer...]

Aanstormende Wolk van Smith blijkt vol donkere materie te zitten

Begin januari 2008 ontdekten sterrenkundigen dat een enorme waterstofwolk genaamd de Wolk van Smith met een vaartje van zo'n 240 km per seconde op onze Melkweg afkomt en dat een botsing over pakweg 20 tot 40 miljoen jaar zal plaatsvinden. De geschatte massa van die wolk was toen 1 miljoen … [Lees meer...]

Kern Centaurus A bevat sporen van kannibalisme

Het meest nabije elliptische sterrenstelsel, Centaurus A (NGC 5128) 11 miljoen lichtjaar verderop in het gelijknamige zuidelijke sterrenbeeld, kan je met recht een kosmische kannibaal noemen. Zo ergens tussen pak 'm beet 200 en 700 miljoen jaartjes terug heeft Centaurus A namelijk een klein … [Lees meer...]

Da’s nog eens een centrale verdikking

Het kenmerk van spiraalsterrenstelsels is niet alleen dat ze spiraalarmen hebben, maar ook een zogenaamde centrale verdikking (Engels: 'central bulge'). Een grote ronde structuurloze hoop in het centrum van het stelsel dat vooral bestaat uit Populatie II sterren, sterren die oud en rood zijn. … [Lees meer...]

NGC 5408 X-1: een goede kandidaat middenklasse zwart gat

Zwarte gaten komen in alle maten voor. Je hebt de (vooralsnog hypothetische) mini-zwarte gaten die tijdens de oerknal ontstonden, de stellaire zwarte gaten en de superzware zwarte gaten in de centra van sterrenstelsels. Tussen die laatste twee categorieën in zit nog een vierde categorie, namelijk de … [Lees meer...]

Drie giganten brengen centrum Melkweg in beeld

Met dé drie ruimtetelescopen van de NASA, Spitzer in infraroodlicht, Chandra in röntgenlicht en Hubble in het optische licht, hebben ze een majestueuze foto weten te maken van het centrale gedeelte van onze Melkweg. Vanwege hun prestaties de afgelopen jaren mogen we deze observatoria die om de Aarde … [Lees meer...]