11 november 2024

Voor het eerst is de spin van een superzwaar zwart gat gemeten

Zwarte gaten zijn in feite erg eenvoudige objecten, want ze hebben maar drie meetbare eigenschappen: massa, spin en elektrische lading. Ze zeggen ook wel eens dat zwarte gaten 'no hair' hebben, omdat ze zo simpel zijn, het no-hair-theorem. De spin van een zwart gat is een maat voor de … [Lees meer...]

Zwart gat Sgr A* draait zo snel rond dat de omringende ruimte eruit ziet als een rugbybal

Recente waarnemingen gedaan aan Sagittarius A* (kortweg Sgr A*), het superzware zwarte gat in het centrum van ons melkwegstelsel, laten zien dat het zwarte gat zeer snel ronddraait, wel 60% van wat het theoretische maximum is.  De zwaartekracht net buiten de waarnemingshorizon van een zwart gat is … [Lees meer...]

Roteert Betelgeuze nou te snel of toch niet?

We hadden het gisteren al over Betelgeuze (α Orionis), de rode superreus in Orion, de ster die dinsdagnacht eventjes van de radar zal verdwijnen in een strook in Zuid-Europa, omdat de planetoïde Leona er voorlangs zal schuiven. Maar er is mogelijk meer aan de hand met de bekende ster, die op de … [Lees meer...]

Twinkle twinkle little black hole…. eh waarom flikkeren zwarte gaten eigenlijk?

Dat sterren kunnen flikkeren aan de hemel weten we, het wordt ook wel fonkelen of knipperen van sterren genoemd - wie kent niet het bekende kinderliedje 'twinkle twinkle little star'? Maar minder bekend is dat ook zwarte gaten kunnen flikkeren. De zwarte gaten zelf niet, want daar komt geen licht … [Lees meer...]

Waarom draaien de kernen van sterren langzamer dan verwacht?

Onder bepaalde omstandigheden kunnen de kernen van sterren krimpen en dan gaan ze sneller roteren dan de buitenlagen van de ster. Tenminste, dat zeggen de theoretische modellen. Maar wat blijkt uit recent asteroseismologisch onderzoek, dat kijkt naar sterbevingen en -oscillaties: de kernen draaien … [Lees meer...]

‘Spin-flips’ laten zien hoe sterrenstelsels groeien uit het kosmische web

Er lijkt een verband te zijn tussen de rotatieas van sterrenstelsels en het kosmische web, de grootschalige structuur van filamenten van sterrenstelsels, die de donkere materie als 'kosmisch geraamte' heeft.  Dat kosmische web is eerder al in beeld gebracht, onder andere door Hubble, en het omvat … [Lees meer...]

Superzwaar zwart gat ontdekt dat langzamer roteert dan z’n lichtere soortgenoten

Sterrenkundigen hebben met behulp van NASA's Chandra röntgenruimtetelescoop een superzwaar zwart gat ontdekt dat langzamer blijkt te roteren dan zijn lichtere soortgenoten. Julia Sisk-Reynes (University of Cambridge) en haar team keken met die telescoop naar het zwart gat, dat gelegen is in de … [Lees meer...]

ALMA heeft het begin van de rotatie van een sterrenstelsel in het vroege heelal vastgelegd

We hebben het verre sterrenstelsel MACS1149-JD1 (kortweg JD1) al eens eerder op de Astroblogs ten tonele gezien, een sterrenstelsel in het vroege heelal (pakweg 500 miljoen jaar na de oerknal), dat onverwacht vroeg al stervorming kende. Recent onderzoek met de Atacama Large Millimeter/submillimeter … [Lees meer...]

Atmosfeer kan synchrone rotatie verhinderen, zo laat Venus zien

Het wordt synchrone of gebonden rotatie genoemd, in het Engels tidal locking, dat van een hemellichaam de rotatieperiode om zijn eigen as gebonden is aan de omlooptijd om een ander hemellichaam. Het bekendste voorbeeld is de maan, de rotatie van de Maan om haar as duurt even lang als het afleggen … [Lees meer...]

Zelfs de grootste structuren in het heelal – de filamenten van het kosmische web – roteren

We weten dat planeten en sterren roteren, dat zelfs sterrenstelsels en mogelijk ook de halo's van donkere materie rondom sterrenstelsels roteren. Maar nu blijkt uit onderzoek dat zelfs de allergrootste structuren in het heelal, de filamenten van het kosmische web, roteren en wel om hun lengte-as. … [Lees meer...]