26 april 2024

Voor het eerst direct beweging in clusters van sterrenstelsels waargenomen

Een team sterrenkundigen onder leiding van Nick Hand (Universiteit van Californië, Berkeley) is er in geslaagd om voor het eerst beweging waar te nemen in de sterrenstelsels, die deel uit maken van ver verwijderde clusters. Als je in ogenschouw neemt dat die sterrenstelsels soms miljarden lichtjaren … [Lees meer...]

Hét moment dat donkere energie dominant werd in het heelal

Het heelal is 13,7 miljard jaar oud en vanaf het eerste moment van de oerknal is het aan het uitdijen. De eerste zeven á acht miljard jaar van die expansie was de massaenergie - sinds Einstein's E=Mc² weten we dat massa en energie gelijk zijn aan elkaar - samengepropt in een relatief klein heelal en … [Lees meer...]

Hubble vindt quasars die als zwaartekrachtslens dienen

Met behulp van de Hubble ruimtetelescoop hebben sterrenkundigen drie ver verwijderde quasars gevonden, die optreden als zogenaamde zwaartekrachtslenzen, waarbij de massa van de quasar het licht van nog verder verwijderde sterrenstelsels versterkt en kromt - een door Einstein voorspelt verschijnsel. … [Lees meer...]

SDSS wijst op botsende witte dwergen als oorzaak type Ia supernovae

Supernovae zijn er in verschillende klassen en de meest bekende is de type Ia supernova, die zich kenmerkt door een vaste maximale lichtkracht. Omdat deze exploderende sterren op hun maximum altijd dezelfde absolute helderheid hebben kunnen ze als goed als indicator voor de afstand worden gebruikt … [Lees meer...]

SDSS III levert de grootste 3D-kaart van het heelal op

Sinds 2000 is met de Sloan Digital Sky Surveys (SDSS I, II, III) een kwart van de hemel - da's 14.555 vierkante graad om precies te zijn - onderzocht, waarbij de gegevens van miljoenen sterrenbeelden letterlijk in kaart zijn gebracht en dat biljoenen pixels aan data heeft opgeleverd, vergaard met de … [Lees meer...]

De ‘muzieksleutel’, een merkwaardige viervoudige botsing van sterrenstelsels

Na Hanny's Voorwerp en de Groene Erwten lijkt de Galaxy Zoo een nieuwe merkwaardige vondst te hebben opgeleverd: de Muzieksleutel. Een viertal sterrenstelsels, die in botsing met elkaar zijn en die verbonden zijn door zeer lange getijdestromen, wiens vorm doet denken aan een muzieksleutel ('violin … [Lees meer...]

Astronomen zien een zwart gat een ster vernietigen

Een internationaal team astronomen, aangevoerd door een Nederlandse sterrenkundestudent, heeft bewijs gevonden voor de zeldzame vernietiging van sterren door een zwart gat. Ze vonden opvlammende straling, afkomstig van twee uiteengereten sterren, in waarnemingen van de Sloan Digital Sky Survey … [Lees meer...]

Mag ik even voorstellen: het bijzondere spiraalstelsel Speca

Sterrenkundigen noemen het sterrenstelsel Speca. Een afkorting van "Spiral-host Episodic radio galaxy tracing Cluster Accretion", maar dat moet je maar vlug weer vergeten. Op de foto hiernaast zie je Speca op drie manieren: rechtsonder in optisch licht, gefotografeerd in het kader van de SDSS, de … [Lees meer...]

Roteerde het vroege heelal? Roteert ’t nou nog steeds?

De discussie is niet nieuw, want al in 2007 werd er over gedebatteerd: over de vraag of het heelal als geheel roteert. De voeding voor deze interessante discussie werd - en wordt nog steeds - gegeven door de Sloan Digital Sky Survey (SDSS), de gigantische database van waarnemingen, verricht aan … [Lees meer...]

Groot, groter, grootst: de hyperclusters van sterrenstelsels

De wereld leek vroeger zo simpel. Je had sterrenstelsels als de Melkweg, het Andromedastelsel en het Driehoekstelsel. Die vormden de Lokale Groep van sterrenstelsels, een verzameling van zo'n 40 sterrenstelsels - gravitationeel gebonden aan elkaar - binnen een straal van pakweg 10 miljoen lichtjaar. … [Lees meer...]