25 mei 2024

Twinkle twinkle little black hole…. eh waarom flikkeren zwarte gaten eigenlijk?

Dat sterren kunnen flikkeren aan de hemel weten we, het wordt ook wel fonkelen of knipperen van sterren genoemd - wie kent niet het bekende kinderliedje 'twinkle twinkle little star'? Maar minder bekend is dat ook zwarte gaten kunnen flikkeren. De zwarte gaten zelf niet, want daar komt geen licht … [Lees meer...]

Deeltjes in de jet van een blazar worden versneld door een schokgolf

Sterrenkundigen hebben met behulp van NASA's Imaging X-Ray Polarimetry Explorer (IXPE), een röntgenruimtetelescoop die december vorig jaar werd gelanceerd, ontdekt dat de deeltjes in de jet of straalstroom van een blazar worden versneld door een schokgolf. Blazars zijn sterrenstelsels met een … [Lees meer...]

Voor het eerst is de ‘collimatie’ van de straalstroom/jet van een quasar waargenomen

Sterrenkundigen zijn er in geslaagd om met een netwerk van telescopen voor het eerst de zogeheten 'collimatie' van de straalstroom of jet van een quasar waar te nemen. Collimatie is een bekende term in de kringen van de astrofotografie en het betekent dat een brede bundel van lichtdeeltjes versmald … [Lees meer...]

Webb ontdekt een zich vormende cluster van sterrenstelsels rond een rode quasar in het vroege heelal

Sterrenkundigen hebben met de James Webb Space Telescope (JWST, kortweg Webb) iets bijzonders ontdekt: een zich vormende cluster van sterrenstelsels, die zich met hoge snelheid bewegen rondom een rode quasar, een sterrenstelsel met een superzwaar actief zwart gat in z'n kern. Het internationale team … [Lees meer...]

Mogelijk zijn sporen gevonden van de allereerste sterren in het heelal, Populatie III sterren

Er wordt al jaren door sterrenkundigen naar gezocht, naar sporen van de hypothetische Populatie III sterren, de allereerste sterren in het heelal, die in de eerste paar honderd miljoen jaar na de oerknal moeten zijn gevormd. Tot nu toe waren alle speurtochten naar deze sterren zonder resultaat en … [Lees meer...]

Nu is duidelijk hoe de eerste quasars konden ontstaan: uit turbulente koude gasstromen

De allereerste quasar werd ontdekt in 1964. Maar het is pas sinds twee decennia dat duidelijk is dat quasars al in de eerste miljard jaar van het heelal voorkwamen. Zoals we nu weten zijn alle quasars feitelijk sterrenstelsels met een Active Galactic Nuclei (AGN), een kern waarin zich een zeer … [Lees meer...]

Dankzij hoge contrastbewerking heeft ALMA de jet van quasar 3C273 beter in beeld gebracht

Quasar 3C273 is de meest bekende quasar die er is. Het is de optisch helderst bekende quasar, zelfs amateur-astrofotografen kunnen 'm in beeld brengen, en hij is te vinden in de richting van het sterrenbeeld Maagd. Het is ook de allereerste quasar die ooit ontdekt is. Z'n naam komt van bron 273 … [Lees meer...]

De Chinese Einstein Probe-ruimtetelescoop krijgt groen licht voor assemblage en testfase

De Chinese Wide-field X-ray ruimtetelescoop heeft recent groen licht gekregen voor de assemblage en testfase na een uitgebreide evaluatiesessie van het ruimtevaartcentrum van de Chinese Academie van Wetenschappen (CAS). De ruimtetelescoop 'Einstein Probe' genoemd, zal naar verwachting medio 2023 … [Lees meer...]

En weer een schatting van de Hubble constante op grond van ’time-delay cosmography’

We hebben het hier eerder voorbij zien komen: de zogeheten 'time-delay cosmography', in goed Nederlands de tijdsvertraging-kosmografie. Het draait daarin om zwaartekrachtlenzen, het door Albert Einstein voorspelde effect waarbij licht van ver verwijderde objecten (bijvoorbeeld van quasars) afbuigt … [Lees meer...]

Nieuwe opsporingsmethode voor quasars in het vroege heelal

Astronomen van de Sterrewacht Leiden hebben een nieuwe methode ontwikkeld om verre quasars te vinden en beter te onderscheiden van andere objecten die erop lijken, met behulp van technieken voor machinaal leren. Het onderzoeksresultaat is geaccepteerd voor publicatie in het vakblad Astronomy & … [Lees meer...]